Stöðvum stríð gegn börnum

Í nýrri skýrslu Barnaheilla – Save the Children kemur fram að fleiri börn en nokkru sinni búa á svæðum þar sem vopnuð átök geisa ef litið er til tveggja síðustu áratuga.

Áætlað er að í það minnsta 550 þúsund ungbörn hafi látið lífið vegna stríðsátaka á árabilinu 2013 og 2017 í þeim tíu löndum sem hvað mest átök hafa geisað samkvæmt greiningu Barnaheilla – Save the Children. Það er að meðaltali yfir 100 þúsund börn á ári hverju. Ungbörnin létust vegna óbeinna afleiðinga stríðsátaka, svo sem hungurs, laskaðra innviða og óstarfhæfra sjúkrahúsa, skorts á aðgengi að heilsugæslu og hreinlæti og vegna þess að þeim var neitað um hjálp.

Heildartala látinna barna vegna óbeinna afleiðinga stríðsátaka fer upp í 870 þúsund þegar öll börn fimm ára og yngri eru talin með. Þessar áætlanir eru varlegar að sögn samtakanna. Til samanburðar hafa Barnaheill – Save the Children áætlað út frá fyrirliggjandi gögnum að á ofangreindu fimm ára tímabili hafi nærri 175 þúsund hermenn fallið í átökunum.

Tölur yfir heildarfjölda látinna barna vegna óbeinna afleiðinga stríðsins eru birtar í skýrslu Barnaheilla – Save the Children Stop the War on Children (Stöðvum stríð gegn börnum) sem kynnt er í dag í tengslum við upphaf Öryggisráðstefnunnar í München. Í skýrslunni eru upplýsingar um fjölda barna sem býr á svæðum þar sem stríðsátaka gætir. Þær leiða í ljós að nærri eitt af hverjum fimm börnum býr á svæðum þar sem vopnuð átök og stríð geisa, fleiri en nokkru sinni síðustu 20 ár.

Ný rannsókn Friðarrannsóknarsetursins í Osló (PRIO), gerð að tilstuðlan Barnaheilla – Save the Children, sýndi að 420 milljónir barna bjuggu á stríðshrjáðum svæðum árið 2017 (18% allra barna í heiminum). Það er aukning um 30 milljónir frá síðasta ári. Afganistan, Jemen, Suður-Súdan, Mið-Afríkulýðveldið, Lýðveldið Kongó, Sýrland, Írak, Malí, Nígería og Sómalía eru þau lönd þar sem börn liðu hvað mest vegna átaka árið 2017.

Helle Thorning-Schmidt, framkvæmdastjóri Save the Children International:
„Skýrsla okkar sýnir að þær aðferðir sem beitt er við stríðsrekstur nú á dögum valda börnum meiri þjáningum. Fjöldi þeirra barna sem hafa látist eða örkumlast hefur meira en þrefaldast og við sjáum óhugnanlega aukningu á að neyðaraðstoð sé notuð sem vopn í stríði.

Það er átakanlegt að við skulum, á 21. öld, sjá slíkt bakslag í að fylgja eftir siðferðislegum viðmiðum sem eru svo einföld – börn og almennir borarar skulu aldrei vera skotmörk.

Greining okkar sýnir svo ekki verður um villst að ástandið er að versna hvað snertir börn og að alþjóðasamfélagið leyfir þessum harmleik að eiga sér stað. Á hverjum degi verða börn fyrir árásum vegna þess að vopnaðar sveitir og herir virða ekki alþjóðalög og -samninga. Aðferðir eins og notkun efnavopna og nauðganir eru notaðar sem vopn í stríði og stríðsglæpir framdir án refsinga.“

Masika* er 15 ára frá Lýðveldinu Kongó og yngst sjö systkina. Eftir að faðir þeirra lést gátu þau ekki séð fyrir sér sjálf. Hún hætti í skóla og gekk til liðs við hersveit til að komast af. „Allt sem ég hafði hugsað mér að ég gæti gert eða orðið í framtíðinni virðist óhugsandi núna. Ég hélt að minn eini möguleiki væri að ganga í hersveitina. [Hermennirnir] hættu ekki að biðja mig að fullnægja kynferðislegum þörfum sínum og mér fannst ég verða að gefa eftir.“

Í skýrslunni benda samtökin ríkisstjórunum og öðrum áhrifamiklum samtökum á 20 leiðir til að tryggja vernd barna þar sem stríð eða átök geisa. Meðal tillagna er undirritun yfirlýsingar um örugga skóla, að lágmarksaldur við herkvaðningu sé 18 ár, að forðast notkun sprengivopna á þéttbýlum svæðum og þrengja skilmála fyrir vopnasölu.

Helle Thorning-Schmidt:
„Þegar reglur sem gilda í stríði eru brotnar verður alþjóðasamfélagið að tala mjög skýru máli um að slíkt líðist ekki og draga þá sem gerast bortlegir til ábyrgðar. Og við verðum að gera allt sem í okkar valdi stendur fyrir þau börn sem þurfa að þola að lífi þeirra sé rústað vegna stríðsátaka. Forða þeim frá frekari skaða og hjálpa þeim að byggja upp framtíð.“

Barnaheill – Save the Children á Íslandi hafa sent alþingismönnum skýrsluna Stop the war on children og hvetja Alþingi og stjórnvöld til þess að beita sér fyrir því á vettvangi alþjóðasamfélagsins að viðurkenndum viðmiðum sé fylgt í stríðsátökum, að þeir sem brjóta alþjóðalög og -samninga verði dregnir til ábyrgðar og að gripið sé til aðgerða til að vernda börn sem búa við stríðsástand og hjálpa og styðja við þau börn sem þegar hafa mátt þola þjáningar vegna stríðsátaka.

Barnaheill – Save the Children á Íslandi skora jafnframt á stjórnvöld, atvinnulífið og almenning að sýna samhug í verki og styðja við börn sem búa við þær skelfilegu aðstæður sem stríðsástand er. Brýnustu verkefnin nú eru að börn sem búa við slíkt ástand eða eru á flótta undan stríðsátökum eigi þess kost að njóta gæðamenntunar og fá sálfélagslegan stuðning til að takast á við þær hræðilegu raunir sem á þeim dynja.